ارتقاء عملکرد ورزشکاران با شیوه مدرن نوروفیدبک
شناسايي فعاليتهاي اثرگذار بر يادگيري حركتي و نحوة اجراي مهارتهاي حركتي، حجم عمدهاي از پژوهشهاي حيطة يادگيري حركتي را به خود اختصاص داده است. روان شناسان ورزشي نيز در پي آن اند كه با يادگيري روشهاي جديد، آرامش ذهني و رواني را براي بهبود عملكرد در ورزشكاران بالا ببرند. مطالعات زيادي تأثيرات شيوههاي متفاوت تمرين ذهني و بدني و رواني را بر يادگيري تكاليف حركتي بررسي كرده اند و با در نظر گرفتن نوع مهارت و عوامل شناختي مؤثر بر مهارت ورزشي سعي ميكنند به مربيان كمك كنند تا راهكارهاي مؤثرتري را براي آموزش بهتر به منظور يادگيري كارامد در پيش گيرند. يكي از شيوههاي جديد و رو به گسترش بهبود عملكرد ورزشي نوروفيدبك است.
دانشمندان عصب شناس، اصطلاح فعال سازي را براي توصيف كاركرد مغز به كار مي برند. مغز فعال در عين آرامش، هوشيار است و كارايي مناسبي در پردازش اطلاعات دارد، نگاهي كه مغز نظم يافته و توان خودتنظيمي پيدا مي كند، نشانههايي كه ظاهراً منشأ و خاستگاههايي مجزا دارند، بهبود پيدا ميكنند، رفتار بهتر مي شود، تمركز و توجه افزايش مييابد، خواب طبيعي ميشود و خلق ثبات پيدا ميكند. اين اتفاقات حاصل انعطاف پذيري و قابليت تغيير در مغز انسان هستند. اين قابليتهاي ذاتي را ميتوان از طريق آموزش بيوفيدبك فعال كرد .
بيوفيدبك، مسير تازه اي را بين شخص و فعاليت هاي بدني و ذهني او باز مي كند و راهي براي كسب كنترل بيشتر بر كاركردهاي روان شناختي و فيزيولوژيكي و نيز دستيابي به سلامتي و بهزيستي را به وجود مي آورد. زماني كه فرد از فعاليت هاي بدني و فيزيولوژيكي خويش آگاهي بيشتري به دست آورد، مي تواند اين فعاليتها را كنترل و تعديل كند .
نوروفيدبك ، نوعي بيوفيدبك است كه فرد بازخوردي از سيگنال هاي مغزي خود را دريافت مي كند كه اين امواج مربوط به فعاليت هاي عصبي زير سطح هوشياري وي است. اغلب به دليل ناآگاهي از الگوهاي امواج مغزي يك فرد قادر به شناخت و تغيير آنها نيست، اما با مشاهدة نمايش اين امواج (با گذشت چند هزارم ثانيه روي صفحة رايانه) پس از مدتي فرد توانايي تغيير و تأثير بر آنها را كسب مي كند. اين فرايند خودتنظيمي نيز خوانده مي شود و در نهايت فرد قادر خواهد بود تا پاسخهاي فيزيولوژيك نادرست را در فعاليتهاي روزانه درك كرده و پاسخهاي صحيحتري را جايگزين آنها كند .
امروزه نوروفيدبك يكي از ابزارهاي اساسي مورد استفادة تيم هاي بزرگ ورزشي و قهرمانان المپيكبراي دست يافتن به عملكرد بهينه است.. نوروفيدبك طي جلسات مختلف، مغز را براي فعاليتيا الگوي مناسب پرورش مي دهد. اين حالت دربرگيرندة افزايش يا كاهش فعاليت امواج خاصي در مناطق خاصي از مغز است. از شاخص هاي مهمي كه در آموزش نوروفيدبك در زمينة افزايش عملكرد ورزشكاران مورد توجه است و براي بهبود آنها تلاش مي شود، تمركز، توجه و انگيزش، كنترل سطح انگيختگي، سطح مطلوب كنترل خودكار، كاهش اضطراب، توانبخشي در درمان آسيبهاي مغزي، بهبود سريع مشكلات تعادلي و قرار گرفتن در منطقة مطلوب عملكرد است .فعاليت امواج مغزي به شكل برانگيختگي در بدن يا مغز بروز مي كند. ورزشكار براي رسيدن به موفقيت، بايد بدنش در حالت برانگيخته و ذهنش در آرامش باشد. اين حالت اغلب قرار گرفتن در »Zone« ناميده مي شود. هر كدام از امواج مغزي (بتا، آلفا، تتا و دلتا) بايد در سطح خاصي از فعاليت باشند تا اين وضعيت حاصل شود.
(تهیه و تنظیم از : حوریا قنبری پرمهر کارشناس ارشد روان شناسی بالینی و نوروتراپیست)