درمان بی خوابی و خواب اشفته

درمان اختلالات خواب با تکنولوژی نوین نوروفیدبک

بی خوابی آشکارا بیماری ای است که به سختی درمان می شود. در سالهای اخیر نوروفیدبک به عنوان یک درمان بی خوابی بالقوه توجهات زیادی را به خود جلب نموده است.
بی خوابی مشکلی فراگیر است. اکثر مردم لااقل یک بار در زندگی شان این تجربه را داشته اند که به سختی به خواب رفته اند و یا در خواب بیدار شده اند و بعضی با این مشکل در تمام طول زندگی شان دست و پنجه نرم می کنند. تخمین ها نشان می دهد ۵۰ تا ۷۰ میلیون آمریکایی با مشکلات خواب و بیداری مواجه اند.

به هر حال نوروفیدبک (به عنوان یک درمان بی خوابی تکی) در بعضی مطالعات نوید بخش بوده است. در نوروفیدبک به بیمار این امکان داده می شود که در زمانی که فعالیت مغزی مطلوب را دارد ( با استفاده از ثبت نوارهای مغزی) بازخوردهای مثبتی دریافت کند (بازخوردهای بینایی ، شنوایی یا علامتی). و در زمانهایی که فعالیت مغزی اش نامطلوب است بازخوردهای منفی دریافت نماید. ( یعنی وقتی توانست عملکرد مغزی اش را اصلاح کند مورد تشویق قرار گیرد
انواع خواب :
به طور کلی از نظر روانشناسی خواب به دو نوع اصلی خواب “REM” و خواب “غیر REM” تقسیم می شود. خواب “غیر REM “شامل چهار مرحله از خواب است که به طور فزاینده ای عمیق می شود. مرحله ۱ خواب سبک است در حالی که مرحله ۴ عمیق ترین قسمت خواب می باشد. در خواب طبیعی شما، این مراحل و چرخه ها به طور مرتب تکرار می شود. چنانچه در این چرخه خواب دچار مشکل شوید دچار اختلالات خواب شده اید. اگر خواب مناسبی نداشته باشید به طوری که مرتب از خواب بیدار شوید ممکن است احساس خستگی، ضعف و مشکلات تمرکز و توجه، در هنگام بیداری کنید. درمان اختلال خواب با نوروفیدبک می تواند به عنوان یکی از روش های موثر و پایدار به شما در درمان اختلال خواب کمک کند.
انواع اختلالات خواب
برای بهبود عملکرد، شما حدودا به ۸ ساعت خواب نیاز دارید البته نیاز هرکس به خواب متفاوت است. اگر دچار مشکل در به خواب رفتن یا خواب در طول شب باشید، و یا اگر خیلی زود از خواب بیدار می شوید یا در تمام طول روز خواب آلود هستید، اگر بیش از حد در طول روز خسته هستید، ممکن است یکی از اختلالات خواب زیر را داشته باشد.
۱- اختلال ریتم شبانه روزی
به طور معمول، خواب شب ما توسط ریتم شبانه روزی تنظیم می شود.
این ساعت درون بدنی ما در بخش کوچکی از مغز به نام هسته suprachiasmatic از هیپوتالاموس است. این قسمت درست بالای اعصابی است که از پشت چشم خارج می شوند. نور و ورزش می توانند کار تنظیم مجدد ساعت بدن را انجام دهند و می توانند آن را به جلو یا عقب حرکت دهند! ناهنجاری های مربوط به این ساعت اختلالات ریتم شبانه روزی نامیده می شوند.
اختلالات ریتم شبانه روزی شامل جت لگ (به هم خوردن ریتم شبانه روزی خواب به دنبال مسافرت های طولانی هوایی) ، تنظیمات خواب به دلیل تغییر کار، سندرم تاخیر فاز خواب (خواب و از خواب بیدار شدن خیلی دیر)، و سندرم پیشرفته فاز خواب (خواب و از خواب بیدارشدن خیلی زود.
۲- بی خوابی
افرادی که به بی خوابی بی توجهی می کنند، اگر آنها به اندازه کافی در شب نخوابند ممکن است دچار مشکل به خواب رفتن و یا ممکن است مکررا در طول شب یا صبح زود از خواب بیدار شوند. یک مشکل بی خوابی این است که بر فعالیت های روزانه شما تاثیر می گذارد. بی خوابی دلایل بسیاری دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد : استرس ، اضطراب، افسردگی، به الگوها و عادت به خواب ناکافی، اختلالات ریتم شبانه روزی، و مصرف برخی داروها. شما می توانید برای مشاوره استرس ، مشاوره اضطراب ، مشاوره افسردگی و رفع سایر اختلالات به مشاور روانشناس خوب مراجعه کنید.
۳- خرناس
بسیاری از بزرگسالان خروپف می کنند. سر و صدا تولید می شود . خرخر کردن می تواند تنها به دلیل سر و صدای آن باعث ناراحتی شود. همچنین ممکن است نشانگر یک مشکل خواب جدی تر به نام آپنه خواب باشد.
۴- آپنه خواب
آپنه خواب زمانی رخ می دهد که راه هوایی فوقانی به طور کامل و یا جزئی مسدود شده باشد. و وقفه در تنفس به طور منظم برای مدت کوتاه رخ دهد که این مسئله شما را از خواب بیدار می کند. این می تواند باعث خواب آلودگی شدید در طول روز شود. آپنه خواب شدید ممکن است با فشار خون بالا و خطر ابتلا به سکته مغزی و حمله قلبی در ارتباط باشد.
علل بی خوابی
طبق بررسی هایی که صورت گرفته تا 80% بی خوابی ها را می توان تشخیص علت داد که با رفع علت مشکل
بی خوابی هم برطرف می شود:
1ـ یکی از علل شایع بی خوابی در شیرخواران و کودکان، تغذیه نامناسب و گرسنگی است. همچنین اجابت مزاج و سوختگی ادرار، گرما و سرمای زیاد محل خواب، نور و سر و صدای زیاد، باعث اشکال در شروع خواب می شود.
2ـ دردهای ناشی از بیماری های جسمی و احساس ناراحتی نیز می تواند باعث بی خوابی و اشکال شروع و دوام خواب شود.
3ـ یکی از علل مهم بی خوابی آپنه خواب یا Sleep Apneaمی باشد که بیشتر در نوزادان و شیرخواران دیده می شود که در طی خواب مکررا تنفس قطع می شود و به طور واکنشی باعث بیدار شدن کودک می شود. گاه وقفه تنفسی تا 300 بار هم تکرار می شود و متأسفانه عامل مرگ در گهواره نوزاد یا شیرخوار می شود، بنابراین به مراقبت بیشتری نیاز است.
4ـ اضطراب به دو صورت ساده و مزمن باعث بی خوابی می شود. اضطراب های ساده بیشتر در سنین کودکی و نوجوانی منجر به بی خوابی می شود. مثل اضطراب قبل از امتحان یا موقعیت خاص، تغییر محل خواب، مسافرت و … در این موارد اغلب مشکل در آغاز خواب است. به ندرت این حالت به صورت مزمن و طولانی در می آید که مداخله دارویی الزامی می شود!
در جریان اضطراب های مزمن مثل اضطراب جدایی Separated Anexiety، ترس از خواب دیدن و کابوس Nightmare، ترس از مردن و اتفاق ناگوار، افکار مزاحم وسواسی، شب ادراری، اضطراب قبل از مشکلات روانپزشکی ماژور (پره سایکوز)، تنش های عضلانی مزمن نیز افراد دچار بی خوابی می شوند به طوری که هم در شروع خواب و هم در ادامه خواب دچار مشکل می شوند و بیدار شدن های مکرر باعث خستگی مفرط و خواب آلودگی در طول روز می شود.
5ـ افسردگی: یکی از معیارهای تشخیص افسردگی، بی خوابی است. در جریان افسردگی، شروع و ادامه خواب مشکل است.
6ـ پرکاری تیروئید ممکن است منجر به بی خوابی و کاهش خواب شود؛ معمولاً خواب کوتاه و منقطع می شود.
7ـ بی خوابی در خانم ها بیشتر دیده می شود و معمولاً با افزایش سن مرتبط است.
8ـ برخی داروهای محرک مغز (سمپاتومیمتیک ها)، سیگار، الکل، مواد مخدر و آنتی بیوتیک ها باعث بی خوابی می شوند.
9ـ تقریبا همه اختلالات روانپزشکی و طبی با اختلال خواب از جمله بی خوابی همراه هستند.
10ـ کامپیوتر و تلویزیون به دلیل اثرات محرک بر مغز و سایر تأثیرات مخرب بخصوص دیدن فیلم های ترسناک و تخیلی و بازی های کامپیوتری مخرب باعث اشکال در شروع و ادامه خواب می شوند و معمولاً عملکرد مفید افراد کاهش می یابد..
درمان اختلال خواب با نوروفیدبک
همانطور که می دانید اختلالات خواب در جوامع صنعتی شیوع و بروز بسیار زیادی دارند و در درمان این اختلالات اثر دارو درمانی موقت می باشد و همچنین موجب بروز خواب آلودگی در طول روز می شوند. مدارك بالینی مختلفی وجود دارد كه نشان می دهد درمان اختلال خواب با نوروفیدبک به بهبود اختلالات مختلف خواب از جمله بی خوابی ، آپنه (قطع تنفس در خواب)، سخت به خواب رفتن، مرتب از خواب پریدن و… كه علائمی مرتبط با اضطراب و افسردگی هستند، كمك می کند. در واقع با درمان اختلال خواب با نوروفیدبک به خودتنظیمی مغز در برانگیختگی فیزیولوژیک کمک می كند و همین امر سبب بهبود کیفیت خواب می شود.
(تهیه و تنظیم از : حوریا قنبری پرمهر کارشناس ارشد روان شناسی بالینی و نوروتراپیست)