درمان میگرن و سردرهای تنشی با نوروفیدبک
علل سردرد چیست ؟
سردرد بیماری نیست بلکه سردرد یک نشانه یا علامت است . بلی سردرد نشانه ای از بیماری است ، در اغلب موارد بیماری هائی که سردرد ایجاد می کند خوش خیم هستند ولی بندرت بیماری های جدی و خطرناکی هم می تواند سردرد ایجاد کند،
بیماری هایی که می توانند سردرد ایجاد کند ، عبارتند از :
سردرد میگرنی و سردرد های عصبی و سردرد بعلت بالا بودن فشار خون و سردرد بعلت انواع تومورهای مغزی ، سردرد های عفونی مانند سینوزیت و مننژیت و سردرد با زمینه بیماری های چشمی ، سردردی که منشا آن بیماری های دندان و یا آلرژی و یا سردرد که در اثر ضربه مغزی و خونریزی ایجاد می شود ، می توان نام برد .
بیماری های فوق چگونه و با چه مکانیسمی ایجاد سردرد می کند ؟
در هر نقطه از بدن انسان زمانی میتوان درد را احساس کرد که در آنجا گیرنده مخصوص درد وجود داشته باشد جالب اینجاست که خود نسج مغز فاقد گیرنده مخصوص درد است ولی رگهای خونی داخل مغز و پرده های مغزی و عضلات کاسه سر و صورت گیرنده های درد دارند و در اثر فشار و التهاب و عفونت و گشاد یا تنگ شدن رگهای داخل و خارج جمجمه این گیرنده های درد تحریک می شوند و در نتیجه انسان احساس سردرد می کند.
سردرد میگرنی یکی از شایع ترین علل سردرد است و بیشترکسانی که میگرن دارند به حملات پی در پی سردرد دچار می شوند و اغلب آنها سابقه طولانی چندین ساله سردرد دارند ، در بعضی موارد سردرد خفیف است ولی در موارد دیگر غیر قابل تحمل می شود. بخصوص در مواقعی که فقط احتمال یک حمله میگرنی در هر ماه وجود دارد ولی در مواردی فواصل حملات کمتر است ؛ ممکن است در هفته چندین حمله میگرن داشته باشد که در اینصورت واقعا این سردردها مانع کار و زندگی می شود و می تواند تاثیر منفی بسزائی در فعالیت روزانه افراد داشته باشد .
علل و عواملی در بروز سردرد میگرنی
هنوز علت اصلی سردرد میگرنی بوضوح روشن نشده ولی آنچه مسلم است ارث و زمینه خانوادگی می تواند عامل اصلی باشد و بیماری که با سردرد میگرنی مراجعه می کند .و در ضمن ماده شیمیایی به نام سروتوئین نیز می تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد ولی آنچه مسلم است در میگرن در اثر تورم عروق خونی و تحریک گیرنده های درد اعصاب اطراف عروق منجر به حس سردرد می شود .
میزان شیوع بیماری
بطور متوسط 13% جمعیت به سردرد میگرنی مبتلا هستند که از این میان خانمهای میانسال سهم بیشتری را دارند و حدود 22% میگرن در خانمها تظاهر می کند.
لازم به توضیح است که سردرد در کودکان نیز دیده می شود بطوریکه سن شروع آن در پسر بچه ها 7-2 سالگی و در دختر بچه ها 10-9 سالگی است .
سردرد میگرنی چه نشانه هایی دارد و چگونه می توان این نوع سردرد را از انواع دیگر سردرد تشخیص داد ؟
میگرن یک نوع سردرد ضربان دار است که می توان در یک طرف یا هر دو طرف سر ایجاد شود. این نوع سردرد معمولا با تهوع و استفراغ و کاهش اشتها همراه است . یکی از نشانه های ویژه این نوع سردرد احساس جرقه های نورانی است که معمولا قبل از بروز درد بیمار آن را می بیند و این علامت می تواند پیش درآمدی برای شروع سردرد باشد .
معمولا آنها که میگرن دارند ، در موقع سردرد نور اذیتشان می کند و این بیماران ترجیح می دهند که در یک اطاق تاریک استراحت کنند. فعالیتهای فیزیکی و ورزشی باعث تشدید سردرد می شود . سر و صدا هم از عوامل دیگر تشدید سردرد است ، در ضمن بعضی از بوها و عطرها و ادکلن های تند و یا بوی بعضی غذا ها می تواند سردرد میگرن را تحریک کند . خانمهایی که دچار سردرد میگرنی هستند معمولا در زمان قاعدگی خیلی بیشتر دچار این نوع سردرد می شوند .
مدت زمان حمله میگرن می تواند از چندین ساعت تا چند روز طول بکشد .
مراحل سردرد میگرنی :
سردرد میگرنی دارای دو مرحله متفاوت است در مرحله نخست عروق خونی مغز تنگ یا منقبض می شود که در این مرحله نشانه های مربوط به اختلالات بینایی نظیر احساس دیدن جرقه های نورانی و یا ضعف و کرختی در اندامها و صدای وزوز گوش ممکن است احساس شود که این مرحله حدود 30 – 15 دقیقه طول می کشد و در مرحله دوم عروق خون مغز منبسط می شود که در این زمان سردرد ضربان دار همراه با تهوع شروع می شود که بین چند ساعت یا حتی چندروز می تواند طول بکشد .
چه علائم و نشانه هایی در سردرد میگرنی می تواند خطرناک باشد و لازمست با پزشک مشورت شود ؟
سردرد میگرنی که در سنین بالای 40 سال مشاهده می شود
و یا سردرد های که روز به روز به شدت آن افزوده می شود
، سردردهای بدون سابقه قبلی و با شروع حاد و ناگهانی و با شدت زیاد ،
سردرد هایی که با عطسه و سرفه و ورزش و آمیزش جنسی بدتر شود ،
سردرد هایی که همیشه یکطرفه باشد
، سردرد هایی که با علائم و سایر نشانه های عصبی همراه بوده باشد از قبیل اختلال راه رفتن و یا سخن گفتن .
10 شیوه موثر در کنترل میگرن
میگرن تنها یک سردرد ساده نیست. این در واقع یک بیماری بسیار پیچیده با طیف گسترده‌ای از علائم ناتوان کننده است که بیشتر با سردردهای شدید مشخص میشود. سایر نشانه‌ها ممکن است شامل حساسیت شدید دید به نور، صداها، بوهای خاص و نیز استفراغ و حالت تهوع باشد.با اینکه میگرن بسیار ناراحت کننده است اما روشهای ساده و موثری برای کنترل و مدیریت آن وجود دارد. در ادامه با ۱۰ مورد از این روش‌ها آشنا خواهیم شد.
1- به یک زمانبندی خاص پایبند باشید.
سبک زندگی و فعالیتهای روزمره شما هر چیزی که هست باید به یک زمانبندی منظم پایبند باشید. این زمانبندی ممکن است شامل رفتن به رختخواب و بیدار شدن در یک زمان مشخص، خوردن غذا در وعده‌های غذایی منظم و انجام تمرینات ورزشی روزانه باشد.
2- محرک‌های میگرن را شناسایی کنید و جلوی آن را بگیرید.
اغلب این محرک‌ها ممکن است نوع خاصی از غذاها همچون شکلات تلخ یا پنیر باشد.
3- داده‌های ثبت شده را تجزیه و تحلیل کنید.
محرک‌هایی را که در عرض چند ماه به دست آورده‌اید تجزیه و تحلیل کنید تا به یک نتیجه نهایی برسید.
4- یک مکمل مناسب در نظر بگیرید.
مطالعات نشان داده است که منیزیم، ویتامین B2 و CoQ10 جزو مکمل‌هایی هستند که اثر آرامش بخشی دارند.
5- هر گونه ورزش شدید را کم کنید.
محققان نشان داده‌اند که درد در برخی از مواقع با انجام تمرینات ورزشی شدید بدتر میشود. سعی کنید از یوگا و آمادگی جسمانی ملایم استفاده کنید که می‌تواند باعث ایجاد آرامش، کاهش استرس و درد شود. ورزش‌های هوازی ملایم نیز می‌تواند به از بین بردن سفتی در گردن و شانه‌ها کمک کند.
6- از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید.
از موادی همچون سبزیجات سبز، گوجه فرنگی، آجیل‌ها، حبوبات، نخودفرنگی و غلات کامل که سرشار از منیزیم هستند استفاده کنید. کمبود منیزیم در بدن می‌تواند گردش خون به مغز را کمتر کند و همین امر باعث ایجاد حملات میگرنی خواهد شد. غذاهای حاوی امگا ۳ همچون تن ماهی و ساردین نیز اثرات آرامش بخشی خوبی دارند و برای سلامت قلب مفیدند.
7- سطح قند خون خود را بررسی کنید.
افت قند خون یک محرک شایع برای سردردهای میگرنی محسوب میشود. در این شرایط گلوکز بیشتری وارد جریان خون میشود و همین امر منجر به افزایش فشار خون خواهد شد.
8- سیگار را ترک کنید.
اگر به سیگار کشیدن یا بوی آن حساسیت دارید، این موضوع می‌تواند باعث ایجاد حملات میگرنی شود. با پرهیز از رفتن به این مکان‌ها یا ترک سیگار می‌توانید سردردهای میگرنی خود را بهبود ببخشید.
9- پیشگیری را تمرین کنید.
داروهای زیادی در بازار وجود دارد که می‌تواند جلوی بروز میگرن را بگیرد. اینکه شما به میگرن مزمن مبتلا هستید یا خیر هیچ فرقی نمی‌کند. پزشک ممکن است داروهایی را برای شما تجویز کند. این داروها برای تسکین درد و نشانه‌های میگرن طراحی شده‌اند و به پیگشیری از بروز حملات میگرنی کمک میکنند. داروها را همانگونه که توصیه شده است مصرف کنید. یکی از داروهای رایج ضد میگرنی سوماتریپتان است. همیشه از دفترچه اطلاعات موجود در قوطی داروها استفاده کنید.
10- مصرف کافئین خود را بررسی کنید.
مصرف زیاد کافئین باعث میشود رگهای خونی موجود در اطراف مغز بیشتر از معمول منقبض شود. همین امر منجر به ایجاد سردردهای میگرنی خواهد شد. بیشتر از ۳۰۰ میلی گرم( معادل ۵ فنجان قهوه فوری) قهوه در روز می‌تواند باعث ایجاد مشکلات زیادی شود.
در شرایطی که روش های درمانی دیگری برای میگرن وجود دارند، تنظیم رژیم غذایی می تواند تفاوتی بزرگ در شدت علائم میگرن ایجاد کند. در ادامه با برخی مواد غذایی که به طور منظم باید در برنامه غذایی شما جای داشته باشند تا میگرن را کاهش دهند، بیشتر آشنا می شویم.
خوراکی‌هایی برای پیشگیری از میگرن
سبزیجات برگ دار تیره
اسفناج به طور خاص از محتوای بالای ویتامین های B2 و B6 و همچنین، اسیدهای چرب امگا-3 بهره می برد که ثابت شده است در کاهش میگرن موثر هستند. ویتامین B2 که به نام ریبوفلاوین نیز شناخته می شود می تواند به کاهش تکرر، شدت و مدت زمان سردرد کمک کند.
از دیگر سبزیجات با اثری مشابه می توان به کلم ، برگ های همیشه بهار، آروگولا، برگ های چغندر و کاهو اشاره کرد. هنگامی که در پی بهترین سبزیجات برای کنترل میگرن هستید، به خاطر داشته باشید که نمونه هایی با رنگ سبز تیره‌تر از ارزش تغذیه ای بالاتری برخوردار هستند.
ماهی اسیدهای چرب امگا-3 که در ماهی یافت می شوند، عاملی کلیدی در کمک به کاهش یا از بین بردن علائم میگرن هستند. به طور ویژه، روغن ماهی بیشترین سود را در این شرایط دارد، زیرا می تواند به کاهش فشار خون و التهاب کمک کند. به همین دلایل، روغن ماهی برای حفظ سلامت قلب نیز بسیار مفید است.
ماهی های سالمون، تن، و خال مخالی از بهترین منابع برای روغن ماهی هستند. با این وجود، پیشنهاد می شود که پس از مشورت با پزشک از مکمل های روغن ماهی استفاده شود، زیرا احتمال آلودگی ماهی با جیوه وجود دارد. مکمل های روغن ماهی در اشکال مختلف در دسترس هستند.
غلات کامل برای کنترل میگرن باید افزودن غلات کامل به رژیم غذایی خود را مد نظر قرار دهید، زیرا محتوای فیبر و ویتامین های آنها به تثبیت قند خون کمک می کنند. سطوح پر نوسان قند خون می توانند موجب شکل گیری سردرد شوند. مصرف غذاهایی مانند نان، برنج و پاستای سفید را کنار بگذارید، زیرا همگی غلات پردازش شده هستند. همچنین، به واژه «غنی شده» روی بسته بندی ها توجه داشته باشید.
هنگام خرید مواد غذایی مانند نان یا پاستا، نمونه های تهیه شده از غلات کامل را مد نظر قرار دهید. از دیگر نمونه ها می توان به برنج قهوه ای، جو دوسر و حتی ذرت بوداده اشاره کرد.
مغزهای خوراکی و دانه ها مشخص شده است که مواد غذایی کوچکی مانند مغزهای خوراکی و دانه ها اثر بزرگی بر میگرن های شما دارند. به عنوان مثال، دانه های آفتابگردان یکی از بهترین گزینه ها در این زمینه محسوب می شوند. مصرف کافی از این ماده غذایی در روز به تامین ویتامین E، اسیدهای چرب و منیزیم کمک می کند.
از دیگر دانه های توصیه شده می توان به دانه های کتان، دانه های چیا، و دانه های کنجد اشاره کرد. در همین حال، منابع مختلف به این نکته اشاره داشته اند که بادام جایگزینی خوب برای قرص سردرد است. بادام حاوی سالیسین است که در برخی از مسکن های بی نیاز از تجویز پزشک نیز یافت می شود.
گوشت قرمز اگر از میگرن رنج می برید، مصرف گوشت های خشک شده، دودی یا نمک سود باید کنار گذاشته شود، زیرا آنها محرک میگرن هستند. با این وجود، در شرایطی که گوشت قرمز گاهی اوقات از شهرتی بد برخوردار شده است، اما می تواند راه حلی برای سردردهای میگرنی شما باشد.
در همین راستا، مصرف گوشت های تهیه شده از دام هایی که با علف تغذیه شده اند، توصیه شده است. گوشت قرمز از محتوای بالای کوآنزیم Q10 (CoQ10) و همچنین، ویتامین B2 سود می برد که می توانند به کاهش میگرن کمک کنند.
تخم مرغ در مورد تاثیر تخم مرغ بر میگرن اختلاف نظر وجود دارد. برخی منابع تخم مرغ را یک ماده غذایی خوب برای کاهش میگرن عنوان کرده اند، زیرا از محتوای بالای ویتامین B بهره می برد. دو تخم مرغ بزرگ می توانند 24 درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه ریبوفلاوین را تامین کنند.
در مقابل، منابع دیگر تخم مرغ را محرک میگرن می دانند. محتوای اسید گلوتامیک موجود در سفیده تخم مرغ که ظاهرا یک محرک میگرن است، از جمله دلایل این مساله عنوان شده است. توصیه ما این است: اگر تا پیش از این تخم مرغ مصرف نمی کردید، مصرف این ماده غذایی برای چند روز و بررسی نتایج و این که آیا اثر مثبتی بر کاهش میگرن داشته است را مد نظر قرار دهید. از سوی دیگر، اگر تخم مرغ مصرف می کنید، به مدت چند روز مصرف آن را قطع کرده و تفاوت ها را بررسی کنید.
چای همه خوراکی هایی که مصرف می کنیم حالت جامد ندارند و بر همین اساس، نمی توان قدرت شفابخشی چای را نادیده گرفت. چای، از جمله دو نوع چای نعناع بیابانی و چای زنجبیل، می توانند به کاهش علائم بد مرتبط با میگرن کمک کنند.چای نعناع بیابانی می تواند ناراحتی معده ناشی از میگرن را تسکین دهد و باید به این نکته توجه داشت که دستگاه گوارش و مغز اتصالی پیوسته دارند. همچنین، مطالعات نشان داده اند که چای زنجبیل می تواند به اندازه داروی سوماتریپتان که برای کاهش درد میگرن تجویز می شود، موثر باشد..
میگرن و تاثیر نوروفیدبک در درمان آن
میگرن زمانی ایجاد میشود که نورون های مغزی در مواجهه با محرک های داخلی یا محیطی موفق به دادن پاسخ درست نمیشوند،این امر منجر به رها شدن مواد شیمیاییی میشود که به موجب آن رگهای مغزی گشاد شده و متورم میشود، گیرنده های درد که این رگهارا احاطه کرده اند این تغییر حجم را در رگ ها،شناسایی کرده و پیام درد را به مرکز درد در مغز مخابره میکنند یکی از،روشهای موثر درمان و کنترل میگرن استفاده از روش نوروفیدبک است.
درد به طور معمول در یک طرف سر و از پیشانی یا گیجگاه شروع شده و به اطراف انتشار می یابد. سردرد میگرنی بسیار شدید و ناتوان کننده می باشد. داروهای مورد استفاده در درمان میگرن، آن را کنترل می کنند اما به خوبی درمان نمی کنند و بیمار مجبور به استفاده دائمی از این داروهاست. میگرن یکی از بیماری هایی است که به درمان نوروفیدبک به خوبی پاسخ می دهد چرا که پروتکل های درمانی بسیار موثری برای آن ایجاد شده است. بیشتر بیماران به خصوص آن ها که سالیان طولانی از آن رنج برده اند، از تاثیر نوروفیدبک و میزان بهبودی خود شگفت زده می شوند. به همین ترتیب سردردهای تنشی و اضطرابی نیز به خوبی به درمان نوروفیدبک پاسخ می دهند.
در ضمن با روش نوروفیدبک و با برنامه های مخصوص می توان طی جلساتی توسط کامپیوتر خود بیمار یاد بگیرد که توانائی تنظیم و تغییر قطر رگ های خونی مغز را داشته باشد و در مرحله ای که انقباض عروق می خواهد شروع شود بطور اتوماتیک شخص قادر خواهد بودتا از بروز مرحله انقباض جلوگیری کرده و مانع ظهور علائم میگرن شود. در ضمن با نوروفیدبک و بیوفیدبک می توان عضلات شانه و گردن که دچار اسپاسم و انقباض شده و با فشار برروی عروق خونی ایجاد سردرد می کند را توسط آموزش بخصوص رایانه ای در حالت شل نگه داشت و از بروز سردرد پیشگیری کرد.
تهیه و تنظیم از : حوریا قنبری پرمهر کارشناس ارشد روان شناسی بالینی و نوروتراپیست