درمان سریع و پایداراختلالات مغز و اعصاب و روان با فناوری نوین
امروزه با پیشرفت تکنولوژی در حوزه علوم اعصاب، اطلاعات ما از مغز انسان و تأثیر اختلالات مختلف بر آن افزایش یافته است. تجهیزات غیر تهاجمی جدید کمک می کند تا تصاویر و فعالیت مغز را حتی در حال انجام فعالیت ثبت کنیم.این پیشرفت ها موجب شده درمانگران در کنار سایر مداخلات درمانی، از درمان های تکنولوژیک نیز برای درمان بسیاری از اختلالات بهره ببرند.
این درمان های جدید، هر یک مزایای خاص خود را دارند ،اما در مجموع می توان گفت که این درمان ها چند مزیت عمومی دارند، اول این که راهی هستند برای رهایی از احساس نادرست شرمساری درباره اختلالات روانی. زیرا با داشتن اطلاعات دقیق تر از مغز، دیگر افراد خود را برای دچار شدن به افسردگی یا اضطراب یا … مقصر نمی دانند و سرزنش نمی کنند.دوم در بسیاری از موارد نیاز به مصرف دارو را کاهش می دهند، چرا که مستقیما بر مغز اثر می گذارند و دیگر این که در بسیاری از موارد کمک می کنند طول مدت درمان فرد، کوتاه گردد.
نوروفیدبک؛ درمانی نوین
نوروفیدبک، درمانی نوین است که بر پایه ی بازخورد های رایانه به نوار مغزی شکل می گیرد. باز خوردها به شکل صوتی و یا تصویری می باشد. این روش درمانی بسیار نوین بوده و عارضه ی جانبی تا کنون برایش ذکر نگردیده است.
در مغز هر انسان میلیارد ها سلول عصبی یافت می شود ( در کودکان این سلول ها تقریبا دو برابر انسان های بالغ می باشد.) سلول های عصبی در درون خود از الکتریسیته ی بسیار اندکی استفاده می کنند که پیام ها را به سرعت منتقل کنند. بر اساس قانون فیزیکی اگر درون هر سیمی الکتریسیته جریان داشته باشد اطراف آن محیط الکترو مغناطیسی ایجاد می گردد. بر اساس تناوب جریان الکتریکی امواج مغزی شکل می گیرند.
نوروفیدبک روشی نوین در درمان بیماری‌های روان‌پزشکی
امروزه استفاده از درمان‌های غیردارویی در درمان بیماری‌های روان پزشکی بسیار شایع و مورد استفاده است. یکی از این روش‌ها درمان نوروفیدبک است. نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک است که بازخورد عصبی نیز به آن گفته می‌شود. این وسیله جزو پیشرفته رین وسایل پزشکی نوین است که در درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر و در کشور ما استفاده از این روش در درمان بسیاری از بیماری‌های روان‌پزشکی از جمله درمان افسردگی و اضطراب و اختلال بیش فعالی- نقص توجه مورد توجه قرار گرفته است..
بیوفیدبک، درمانی است که با بکارگیری ابزارهای الکترونیکی اطلاعاتی در مورد اعصاب، عضلات و فعالیت‌های خودمختار بدن اندازگیری و پردازش می‌کند و در قالب فیدبک صوتی یا تصویری به بیمار و پزشک معالج وی نشان می‌دهد. بیوفیدبک به بیمار کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری از اعمال بدن بدست آورند و از طریق کنترل ارادی، تغییراتی در آن ایجاد کنند. با استفاده از فیدبک‌های صوتی و تصویری، فرد می‌تواند کنترل بهتری بر روی عملکرد اندام‌هایش داشته باشد.
اما نوروفیدبک وسیله‌ای است که در آن فرد از طریق دریافت امواج مغزی بصورت تصویر و صوت که درحقیقت فعالیت نورون‌های مغزی است نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد و نسبت به اصلاح آن اقدام می‌کند.
* آیا این روش برای درمان بیماری‌ها روشی علمی است؟
با توجه به اینکه در پایگاه‌های علمی از جمله PubMed علیرغم اینکه این دستگاه مدت زمان زیادی نیست که مورد استفاده قرارگرفته، حدود ۸۵۰ مطالعه صورت گرفته و از آن مهم‌تر سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA ) بعنوان کلاس ۲ آن را تایید کرده است. به همین دلیل می‌توان آن را به شرطی که توسط افراد علمی یا با نظارت آنها مورد استفاده قرار گیرد علمی دانست.
* مکانیسم عملکرد «نوروفیدبک»
در نوروفیدبک سنسورهایی که الکترود نامیده می‌شود بر روی پوست سر بیمار قرار می‌گیرد. این سنسورها فعالیت الکتریکی مغز فرد را ثبت و در غالب امواج مغزی به شکل بازی‌های کامپیوتری نشان می‌دهد البته پخش و حرکت این بازی توسط امواج مغزی فرد صورت می‌گیرد که فرد فیدبک می‌گیرد و باعث حرکت و پخش بازی شود و امتیاز بگیرد و در غیر این صورت بازی ساکن شده و فرد امتیاز نمی‌گیرد.
در حقیقت نوروفیدبک یک فرآیند آموزشی است که در آن مغز خودتنظیمی را فرا می‌گیرد، بنابراین نوروفیدبک به مغز کمک می‌کند تا یاد بگیرد که چطور خودش را تنظیم و نواقص عملکرد خود را برطرف نماید.
* موارد کاربرد نوروفیدبک و بیوفیدبک در درمان بیماری‌های روان‌پزشکی
شایع‌ترین کاربرد موفق در نوروفیدبک درADHD/ADD یا اختلال بیش فعالی/نقص توجه است. البته کاربردهای دیگری هم ذکر کرده‌اند مانند سردردها، صرع و اختلال یادگیری و در خصوص بیوفیدبک موفق‌ترین کاربرد آن در بیماری‌های روان‌شناختی در اضطراب است که با ابزارهای مختلف آن برای درمان علائم مختلف اضطراب اقدام می‌کنند.
* عوارض جانبی استفاده از این روش چیست؟
تا بحال هیچ عوارض جانبی برای نوروفیدبک ذکر نشده است ولی در بعضی از منابع راجع به استفاده از آن در بعضی از مراجعین تداخل دارویی ذکر شده است که حتما باید با پزشک متخصص درباره آن مشورت کرد.
* باورهای نادرستی در خصوص استفاده از روش نوروفیدبک در میان والدین و عموم مردم
مشکل موجود این است که با توجه به اینکه در نوروفیدبک مانند نوار مغز سیم در یک یا دو نقطه سر متصل می‌شود.
بعضی اوقات والدین فکر می‌کنند تاثیراتی بر مغز کودک وارد می‌شود درحالیکه همانطورکه توضیح داده شد هیچ مداخله‌ای از بیرون صورت نمی‌گیرد و دستگاه، امواج مغزی مراجع را دریافت می‌کند و فرد تصویری را بصورت بازی می‌بیند پس هیچ عارضه جانبی ندارد. با مطالعه و یا توضیح عملکرد نوروفیدبک می‌توان از این برداشت‌های غلط والدین جلوگیری کرد.
* چرا به نوروفیدبک دوپینگ اخلاقی می‌گویند؟
امروزه از نوروفیدبک برای ارتقای مهارت‌های ذهنی و شناختی افراد، با بازخورد عصبی و تمرین منظم در نخبگان، ورزشکاران و شاغلین در مراکز مهم علمی و حساس مثل ناسا استفاده می‌شود. به همین لحاظ اسم آن را دوپینگ اخلاقی گذاشتند.