تاثیر نوروفیدبک بر کاهش علایم بیماری ام اس
مالتیپل اسکلروزیس بیماري مزمن دستگاه عصبي مرکزي ميباشد. این بیماري باعث از بین رفتن
غلاف میلین سلولهاي عصبي شده و در نتیجه آن، فقدان هدایت نرمال پیامهاي عصبي در سیستم
عصبي مرکزي پدیدار ميشود. علت اصلي این بیماري هنوز شناخته نشده است، اما اکثر محققان ام اس
را به عنوان یک بیماري خود ایمني و التهابي ميشناسند و عفونتهاي ویروسي را عامل تشدید کننده آن
به شمار ميآورند .علائم بیماري ام اس بسته به این که چه منطقه اي از سیستم اعصاب
مرکزي گرفتار شده باشد، متغیر و الگوي بیماري از هر فردي به فرد دیگر متفاوت است. این علائم حتي
در فرد خاص در طول سیر بیماري تغییر ميکند. در این بیماري عود و بهبودهاي مکرر با پیشرفت مداوم
بیماري بر کیفیت زندگي تأثیر عمیقي بر جاي ميگذارد. به طوري که با افزایش میزان معلولیت موجب
کاهش میزان رضایتمندي فرد از کیفیت زندگي خویش ميشود .به طور
کلي، علائم مرتبط با ام اس شامل خستگي عمومي، ضعف بینایي، اختلال در تعادل، اختلالات خلقي
رواني, ضعف عضلاني، اسپاسم، آتاکسي، اختلالات حسي و مشکلات شناختي ميباشد .
اختلالات شناختی یکی از وجوه مهم بیماری ام اس است. اختلالات شناختی مثل “مشکلات حافظه”˓ “یادگیری”˓ “توجه و تمرکز” ˓ “سرعت پردازش اطلاعات” و” قدرت تصمیم گیری” می تواند جنبه های مختلف زندگی فرد از جمله کیفیت زندگی و اعتماد بنفس را مختل کرده و بدین شکل بر روابط اجتماعی فرد و همچنین وضعیت شغلی وی نیز اثر بگذارد. طبق گزارش های مختلف میزان درگیری شناختی در مبتلایان به ام اس از 30 تا 70 درصد متغیر بوده است. این اختلال می تواند در مراحل اولیه بیماری نیز رخ دهد. اختلالات شناختی می تواند طی زمان و با پیشرفت بیماری بدتر شود همچنین مشکلات تعادل و کنترل وضعیت بدن در افراد مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس مسئله
شایعي است و میزان بروز به زمین افتادن در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس شیوع بالایي دارد.
)نیلساگارد و همکاران ) نشان دادند که خستگي به عنوان یکي از
شایعترین علائم در بیماري ام اس باعث کاهش کیفیت زندگي بیماران ميشود. توانبخشي حرکتي در
بیماران با آسیب دستگاه عصبي مرکزي یکي از تکنیکهاي درماني در کلینیکها به شمار ميرود. در این
راستا، شواهدي وجود دارد که نشان ميدهد یکي از مشکلات اصلي افراد با بیماري مالتیپل اسکلروزیس
ضعف و محدودیت در حرکت است که از طرفي به علت درگیري قسمتهاي حرکتي در مغز و نخاع
و از طرف دیگر به علت کم تحرکي است که به طور عمده به دلیل ضعف
عضلاني و ترس از سقوط ميباشد .همچنین تحقیقات گوناگوني نشان
دادهاند که یکي از مشکلات اصلي بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس در حین فعالیت افزایش زیاد
جریان خون و گرم شدن بدن است، به طوري که افزایش دما در ارسال پیامهاي عصبي اختلال ایجاد
ميکند و شرایط بیمار را تغییر و ناتواني را افزایش ميدهد.)سلطاني و همکاران, (1990لذا این نیاز
احساس ميشود که اثرات سایر روشهاي پذیرفته شده که داراي حداقل عوارض براي این بیماران باشد
نیز مورد توجه قرار گیرد.
امروزه در مورد بیماران نورولوژیکي علاوه بر تمرینات فیزیکي بر روشهاي
جدیدي نیز تاکید ميشود. از جمله این روشها استفاده از فن آوري نوروفیدبک است که روشي
غیردارویي و بدون عارضه ميباشد. این روش براي افزایش عملکرد مغز به کار ميرود، به طوري که در
آن با ثبت امواج مغزي و تقویت امواج مثبت و مفید کارایي قسمتهاي مورد نظر مغز افزایش یافته و
موجب بهبودي عملکرد جسماني افراد از جمله تعادل ميشود .این در حالي است
که مطالعات انجام شده روي افراد با آسیب دستگاه عصبي مرکزي گزارش کرده اند که دارو درماني
نميتواند به طور قطعي باعث بهبود تعادل و راه رفتن این افراد شود .از طرفي نیز تجربه
عدم حفظ تعادل و سقوط در موقعیتهاي مختلف اجازه انجام بسیاري از فعالیتهاي عادي و روزمره را به
این بیماران نميدهد. این در حالي است که استفاده از تکنیک نوروفیدبک علاوه بر اینکه بر امواج مغزي
موثر در حرکت تمرکز دارد , مشکلات ناشي از ترس از سقوط و آسیبدیدگي را نیز در
افراد ام اس جبران ميکند، چرا که این روش درماني نیاز به حرکت فیزیکي بیمار ندارد، که این خود
ميتواند روي عملکرد حرکتي، تعادل و جنبه هاي رواني از جمله کیفیت زندگي تأثیر گذاشته و بیمار را
هرچه بیشتر به فعالیت فیزیکي ترغیب کند تا عوارض کمبود فعالیت جسماني در این افراد جبران شود. در
این راستا در یک تحقیق موردي گزارش کرده است که انجام تمرینات نوروفیدبک باعث
بهبودي در تعادل فرد مبتلا به آسیب مغزي شده است.
تهیه وتنظیم : حوریا قنبری پرمهر کارشناس ارشد روان شناسی بالینی و نوروتراپیست